Jaranowo - jest jedną z najstarszych wsi szlacheckich należących obecnie do gminy i parafii Bądkowo, aczkolwiek w swych dziejach nie zawsze do parafii i gminy należało. W początkach swego istnienia jako dwie wsie Jaronowo Maior i Jaronowo Minor należało najpierw do parafii Brześć a następnie parafii wienieckiej. Od nazwy wsi , pisanej Jaranowo, Jarunowo, względnie Jarnowo, niekiedy z dopiskiem Wielkie lub Małe wywodzi się jeden ze znaczniejszych rodów szlacheckich – Jaranowscy herbu Topór (w dokumentach Jarnowscy, Jarunowscy), pełniący wiele znaczących stanowisk i urzędów nie tylko w powiecie brzesko-kujawskim ale również w kraju.

     Po raz pierwszy Jaranowo pojawia się w dokumencie z 13 października 1315 roku, znajdującym się w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku. W dokumencie tym Jan Bassedowicz, wojewoda kujawski ( brzeski) zaświadcza, że otrzymał od biskupa włocławskiego Gerwarda 46 marek srebrnych obiegowych, przeznaczonych do przekazania Janowi, prepozytowi strzeleńskiemu i tamtejszemu konwentowi Norbertanek z tytułu nabycia wsi Bronisław i Jaranowo pod Bądkowem. Oznacza to ni mniej ni więcej, że ta wieś musiała istnieć jeszcze przed rokiem 1315. Jak niespokojny to był czas, a zwłaszcza jak uciążliwym było sąsiedztwo krzyżackie wskazuję chociażby list kanclerza i włodarza Kujaw – Mikołaja - z roku 1331, dotyczący krzyżackich napadów rabunkowych na kujawskich mieszczan i ziemian, kierowany do Rady Starego Miasta Torunia.

     W 1489 r według M. Boruckiego Jaranowo znajdowało się w parafii Brześć i należało do Jana Jaranowskiego . Inne i znacznie dokładniejsze informacje dające wyobrażenie o wielkości wsi i jej stosunkach własnosciowych znajdujemy w lustracji poradlnego i rejestrze łanów z tego samego roku. Jarunowo Maior (czyli obecne Jaranowo) leżało w parafii Wieniec, a Jarunowo Minor było w tym czasie desertą. „ In sorte Mykoska 8 mansi possessionati, ex quibus census per marc. solvitur; item deserti 4 mansi item in sorte Lowczyna et Lygaszcz 16 mansi possessionati, et quibus census supradictus solvitur; item deserti 10 mansi; item 2 thaberne hereditiare, que per ½ sexag. sSolvit census predia 3.” W latach 1560-82 Jaranowo należało do Sebastiana Jaranowskiego, . Według rejestru podymnego w 1634 roku Jarnowo Wielkie w parafii Wieniec było dużą wsią skoro stanowiło aż pięć działów szlacheckich z 32 dymami. W części należącej do Wincentego, którą dziedziczył Wyssecki, były 4 dymy, z których płacono 6 florenów podatku. W częściach Bartłomieja z 8 dymów- 12 florenów, Feliksa z 7 dymów – 10 florenów i 15 groszy, Sebastiana z 3 dymów – 4 floreny 15 groszy i Łukasza z 10 dymów – 15 florenów. Natomiast Jarnowo Minor ( obecnie Jaranówek) dziedziczył Kłobukowsky , który z 1 dymu płacił 1 florena i 15 groszy. Według ustaleń Z. Guldona w 2 połowie XVI w. wieś Jaronowo w parafii Wieniec, będąca własnością Sebastiana i Jana

Jaronowskich miała wielkość 25 łanów , zaś Jaranówek – należący do W. Jaronowskiego – 1 łana W 1662 Jarnowo Wielkie miało już tylko 3 dymy
​

     W dokumencie nr 948 z 7 września 1729 roku czytamy: „ Kapituła katedralna włocławska i Andrzej na wielkim Jarnowie Jarnowski zawierają kontrakt czyli postanowienie, mocą którego drugi przekazuje pierwszej w trzyletni zastaw swoje dziedziczne części w Wielkim Jarnowie ( par. Bądkowo) za sumę 9 tysięcy złotych pol., a z tych 6 tysięcy Jarnowski ma zabezpieczyć na dobrach prep. włocł. Aleksandra Mostowskiego Skalmierowice i Kopanie w pow. inowrocławskim” W 1775 roku a więc już po I rozbiorze Polski w Jaranowie Wielkim ( Starym) było 30 dymów, a w Jaranówku 6.. W 1779 roku Jaranowo Wielkie ze 177 mieszkańcami było własnością Stefana Przyłubskiego, zaś Jaranówek z 59 mieszkańcami, (w tym 5 Żydów) było własnością Barbary Dąbskiej. Według M. Boruckiego w roku 1789 Jaranowo (bez rozdzielenia na Wielkie i Małe lub Jaranówek!) należało do M. Lubowieckiego ( m.r.) Na mapie K. Perthesa z 1790 roku widnieje też tylko jedna miejscowość – Jarnowo. Ponieważ na mapie wyraźnie zaznaczona jest droga prowadząca z Bądkowa do Brzezia i dalej w stronę Włocławka, z wyraźną adnotacją: „do Jarnowa” i oznaczoną punktowo przy tej drodze miejscowością, porównując te dane z aktualną mapą gminy – Perthes zaznaczył obecną miejscowość Jaranowo I. W 1843 r. Jaranowo zostało odłączone od parafii Wieniec i przyłączone do parafii Bądkowo, dlatego w SGKP napisano, że wieś należy do gminy i parafii Bądkowo w powiecie nieszawskim, a dobra obejmujące kolonie Jaranowo i Stasin mają 2060 mórg. Ze spisu kościelnego sporządzonego 12 grudnia 1865 wynika, że gmina tutejsza nazywała się Jaranowo.

     Według Herbarza A. Bonieckiego w 2 połowie XIX w. Jaranowo należało do rodziny Dzierzbickich herbu Topór. W Jaranowie urodził się 20 kwietnia 1856 r. Kazimierz Jerzy Dzierzbicki i Zygmunt Józef – urodzony 25 kwietnia 1858r. Majątek ten znajdował się w rękach tej rodziny aż do 1945 roku kiedy to został rozparcelowany, a jedyna pozostałością jest nazwa części dawnej wsi – Jaranowo Majątek oraz zabytkowy grobowiec rodziny Dzierzbickich na bądkowskim cmentarzu. W 1927 r. wśród 24 gospodarzy, którzy wpłacili ofiary na rozbudowę bądkowskiego kościoła był Kazimierz Dzierzbicki, a rodowy majątek liczył 870 mórg. Wcześniej bowiem Kazimierz Dzierzbicki odparcelował od Jaranowa 11 włók ziemi, a nowo powstała kolonia nazywa się Kwiatkowo.